Socket 1150 Anakart Hurdaları : Bilgisayar endüstrisinin sürekli gelişen doğası nedeniyle, birçok donanım bileşeni kısa sürede eskiyip kullanılmaz hale gelmektedir. Socket 1150 anakartlar, 2013 yılında Intel’in 4. ve 5. nesil işlemcileri için sunduğu önemli bir platform olarak piyasaya sürülmüştür. Günümüzde ise bu anakartlar büyük oranda kullanım dışı kalmış ve hurda statüsüne geçmiştir.
Socket 1150 Anakart Nedir?
Socket 1150, Intel’in LGA (Land Grid Array) soket tiplerinden biridir ve “Haswell” ve “Broadwell” mimarili işlemcilerle uyumludur.
- Soket Tipi: LGA 1150
- Çıkış Tarihi: 2013
- Uyumlu İşlemciler: Intel 4. nesil (Haswell) ve 5. nesil (Broadwell) Core i3, i5, i7
- Yonga Setleri: H81, B85, H87, Q87, Z87, H97, Z97
- Bellek Desteği: DDR3 1333/1600 MHz
- USB Desteği: USB 2.0 / USB 3.0
- Genişleme Yuvaları: PCIe 3.0 x16, PCIe x1, PCI
- Depolama: SATA 6Gb/s, bazı modellerde M.2 desteği
Socket 1150, orta ve üst seviye kullanıcılar için uzun süre standart bir platform olmuştur.
Socket 1150 Anakartların Hurdalaşma Nedenleri
Teknolojik Gerileme
- Yeni çıkan işlemcilerin farklı soket yapılarını desteklemesi (örneğin LGA 1151, 1200, 1700)
- DDR4 ve PCIe 4.0 gibi yeni teknolojilerle uyumsuzluk
Fiziksel ve Donanımsal Hasarlar
- Yoğun kullanıma bağlı olarak oluşan VRM arızaları
- Isı kaynaklı yonga seti sorunları
- Elektrik dalgalanmaları sonucu oluşan hasarlar
Yükseltme ve Kurumsal Değişim
- Kurumsal kullanıcıların sistemlerini toplu halde güncellemesi
- Okullardan, internet kafelerden, kamu kurumlarından çıkan eski sistemler
Socket 1150 Anakartlarda Bulunan Değerli Metaller
Socket 1150 anakartlar, yüksek sayıda bileşen içermeleri sayesinde çeşitli değerli metalleri geri dönüşüm süreciyle kazandırma potansiyeline sahiptir.
| Metal | Kullanım Alanı | |
|---|---|---|
| Altın (Au) | Bağlantı pinleri, USB/SATA portları | |
| Gümüş (Ag) | Lehim bağlantıları | |
| Bakır (Cu) | Katmanlar, bobinler, veri yolları | |
| Paladyum (Pd) | Kapasitör yüzeyleri | |
| Kalay (Sn) | Lehim maddesi olarak |
Diğer Geri Dönüştürülebilir Malzemeler
- Plastik: PCIe yuvaları, fan konnektörleri
- Alüminyum: Soğutucu montaj alanları, chipset soğutucuları
- Seramik ve Silikon: BGA çip yapıları, yonga seti iç yapısı
Socket 1150 Anakartların Geri Dönüşüm Süreci
Toplama ve Sınıflandırma
- Bireysel kullanıcılar, kurumlar, servis merkezlerinden alınır.
- Çalışan ve çalışmayan anakartlar ayrılır.
Ön Ayrıştırma
- Soğutucu, işlemci, RAM, pil gibi parçalar sökülür.
- Plastik ve metal aksamlar ayrılır.
Fiziksel Parçalama
- Kırıcı makinelerde küçük parçalara ayrılır.
- Elektromıknatıs ve hava akımıyla metaller ayrılır.
Kimyasal Ayırma
- Asit banyoları (aqua regia) ile değerli metaller çözündürülür.
- Geri kazanım çöktürme ve filtreleme ile sağlanır.
Saflaştırma ve Yeniden Kullanım
- Altın, gümüş ve paladyum saflaştırılır.
- Bakır ve kalay yeniden endüstriye kazandırılır.
Çevresel Faydalar
- Doğaya karışan ağır metal ve toksik maddelerin azaltılması
- Yer altı madenciliğine duyulan ihtiyacın azaltılması
- Karbon emisyonlarının ciddi oranda düşürülmesi
Enerji Tasarrufu
- Elektronik hurdalardan altın geri kazanımı, madencilikten %90 daha az enerji gerektirir.
- 1 ton anakart hurdasından kayda değer miktarda altın, gümüş ve bakır elde edilebilir.
Ekonomik Katkılar
İthalata Bağımlılığın Azaltılması
- Altın, bakır, gümüş gibi stratejik madenlerin geri kazanımı
- Yurt içi döngüsel ekonomi desteklenir
İstihdam
- Hurdacılık, ayrıştırma, rafinasyon alanlarında iş sahası
- Küçük ve orta ölçekli girişimlere yeni iş alanları
KOBİ’ler İçin Fırsatlar
- Hurda toplayıcılığı ve ayrıştırma hizmeti veren mikro girişimler
- Geri dönüşüm makineleri üretimi ve satışı
Bireyler İçin Geri Dönüşüm Rehberi
Ne Yapmalı?
- Socket 1150 Anakart Hurdaları doğrudan çöpe atmayın
- Geri dönüştürülebilir parçaları ayırın (CPU, RAM, fan vs.)
- Yetkili geri dönüşüm merkezine veya e-atık toplama kutularına teslim edin
Ne Yapılmamalı?
- Pil ve bataryaları anakartla birlikte geri dönüşüme vermek
- Parçalama veya yakma gibi yöntemlere başvurmak
Nerelere Teslim Edilebilir?
- Belediyelerin toplama noktaları
- Lisanslı özel geri dönüşüm tesisleri
- Kargo ile gönderim kabul eden e-atık firmaları
Socket 1150 Anakart Hurdaları, bir dönemin bilgisayar altyapısında önemli rol oynamış, günümüzde ise çevresel ve ekonomik açıdan değerlendirilebilecek önemli e-atık bileşenlerindendir. Doğru geri dönüşüm süreciyle hem çevrenin korunmasına hem de milli ekonomiye katkı sağlanabilir. Geri dönüşüm bilinci arttıkça, bu tür elektronik atıklar sadece yük değil, aynı zamanda kaynak olarak da değerlendirilir hâle gelecektir.